Dlaczego warto postawić na dom energooszczędny? Ponieważ taki dom jest tani w eksploatacji. Decydując się na budowę domu, warto zwrócić uwagę na to, ile będzie kosztowało jego utrzymanie, a zwłaszcza ogrzewanie. Bo koszt wybudowania domu to jedno, a koszt jego utrzymania, tak aby przebywanie w nim było komfortowe, to drugie. Wybierając projekt, weźmy pod uwagę oba te czynniki.

Analiza utrzymania domu w ciągu 20-30 lat pozwoli nam ocenić, na jakich elementach nie warto oszczędzać i w jakie rozwiązania warto zainwestować. Na pewno pokaże nam ona, że największym kosztem jest energia potrzebna do prawidłowego funkcjonowania domu, w tym do jego ogrzewania, najlepiej więc, aby dom w ogóle jej nie tracił. To oczywiście jest niemożliwe, ale może tracić jej bardzo mało, a do tego także ją produkować i odzyskiwać.

Największe straty ciepła spowodowane są jego przenikaniem przez przegrody zewnętrzne, uciekaniem przez otwieranie drzwi wejściowych oraz istnieniem niepożądanych nieszczelności. Ciepło także zużywamy na podgrzewanie powietrza napływającego do domu przez wentylację. Tych strat nie da się uniknąć, ale można je zminimalizować.

Logicznym jest, że im mniejszy dom, tym mniej traci ciepła, ponieważ powierzchnia jego przegród zewnętrznych jest mniejsza. Budujmy więc dom dopasowany do naszych potrzeb i nie przesadzajmy z jego wielkością

Pamiętajmy jednak, że powierzchnia zewnętrzna zależy nie tylko od powierzchni użytkowej domu, ale także od jego kształtu. Dom bardziej zwarty, na planie prostokąta, z prostym jedno- lub dwuspadowym dachem będzie miał mniejszą powierzchnię przegród zewnętrznych, niż dom o dużej liczbie załamań. Weźmy także pod uwagę, że taki dom jest tańszy w budowie.

Mniejsze straty ciepła, w przeliczeniu na metr kwadratowy powierzchni mają domy piętrowe. W domach parterowych, powierzchnia dachu jest największa w stosunku do powierzchni użytkowej, więc straty ciepła są z tego powodu zdecydowanie większe.

Duży wpływ na straty ciepła ma także usytuowanie domu względem stron świata. Klimat w Polsce (i nie tylko) sprawia, że od strony południowej warto zwiększać powierzchnię ścian, ponieważ zyski z jej nasłonecznienia przewyższają straty ciepła wynikające ze zwiększonej powierzchni przegród. Stąd najlepszym rozwiązaniem jest dach jednospadowy, który umożliwia uzyskanie znacznie większej powierzchni południowej ściany, kosztem północnej, gdzie zyski z nasłonecznienia nie występują.

Na południowej elewacji można więc stosować duże okna oraz różnego rodzaju szklane przybudówki, które mogą pełnić funkcję kolektorów słonecznych ogrzewających dom. Oczywiście w domu należy również zastosować odpowiedni układ pomieszczeń. Od południa pomieszczenia mieszkalne, od północy pomocnicze – spiżarnia, garderoba, kotłownia, garaż – w których możemy utrzymywać niższą temperaturę. Taki układ dodatkowo pozwoli znacznie ograniczyć powierzchnię okien od północnej strony.

Niezależnie od kształtu i usytuowania domu właściwa elewacja ociepleniowa to podstawa energooszczędności. Największe straty ciepła wynikają ze start przez ściany i dach domu, dlatego trzeba zadbać o ich docieplenie odpowiednio grubą warstwą izolacji termicznej. Tu nie należy oszczędzać, stosujmy sprawdzone materiały ociepleniowe o niskim współczynniku przewodzenia ciepła i nie pomijajmy żadnych elementów systemu ociepleń np. listew elewacyjnych. Od nich zależy zarówno szczelność, efektywność jak i trwałość całej elewacji. Najlepiej wybierajmy materiały uznanych producentów posiadające Krajową Ocenę Techniczną.

Zwracajmy uwagę również na jakość wykonania. Szczególnie zadbajmy o to, aby nie występowały mostki termiczne, czyli miejsca zaizolowane gorzej niż reszta przegród budowlanych. Najczęściej mostki powstają na łączeniu płyt balkonowych ze stropem, w nadprożach, ościeżach otworów okiennych i drzwiowych. Te miejsca wymagają szczególnie starannego ocieplenia. Tu też przychodzą z pomocą listwy elewacyjne np. listwy dylatacyjne przyokienne, które zadbają o ciągłość izolacji w tych newralgicznych miejscach.

Mostki termiczne nie tylko umożliwiają ucieczkę ciepła, a również powodują skraplanie się pary wodnej w tych miejscach, co prowadzi do rozwoju pleśni i grzybów. Bardzo ważnym jest więc całkowita ich eliminacja.

Podobnie jak o niski współczynnik przewodzenia ciepła materiałów izolacyjnych, tak samo należy zadbać okna o takich parametrach. Jeżeli decydujemy się na duże powierzchnie, to zdecydowanie od strony południowej, gdzie zyski z nasłonecznienia rekompensują straty. Z pozostałych stron, starajmy się ograniczać powierzchnie okien. Optymalnym rozwiązaniem byłoby, gdyby od północy w ogóle ich nie było.

Gdy dobrze ocieplimy dom wysokiej jakości materiałami izolacyjnymi oraz zastosujemy energooszczędną stolarkę okienną, okaże się, że największe starty ciepła są przez wentylację. Może mieć ona nawet 50% udziału w całkowitych stratach domu, dlatego w takim przypadku warto zainstalować rekuperator, czyli urządzenie które odzyska energię z wypływającego z domu powietrza.

Kolejnym urządzeniem, które warto zainstalować, to panele fotowoltaiczne, które produkują dla nas energię. Jednak w tym przypadku, nie możemy mieć jednospadowego dachu zorientowanego na północ. Gdy planujemy instalację fotowoltaiki, musimy to uwzględnić w projekcie, aby wydatek był efektywny.