Zagadnienie dotyczące elewacji ETICS w ciemnych tynkach wciąż budzi wiele kontrowersji.
Systemy ociepleń budynków metodą „lekką- mokrą” to już kilkudziesięcioletnia historia. Przez ten czas, co do zasady – sama technologia nie zmieniła się jakoś szczególnie, nadal mamy w jej zakresie te same składniki systemu czyli okładzina termiczna: wełna, styropian; masy klejowe, tynki, siatka szklana, dyble, listwy wykończeniowe. To, co nowe i co jest osiągnięciem ostatnich lat w zakresie technologii to na pewno poprawa izolacyjności termicznej okładzin termicznych przy tych samych wymiarach (grubościach) przegrody np. styropian grafitowy oraz pojawienie się tzw nano tynków i nano farb elewacyjnych czyli poprawienie ich struktury w zakresie zmniejszenia wymiarów cząstek stałych, przez co osiągnięto większą odporność na brudzenie się elewacji podczas użytkowania. Na szczególną uwagę zasługuje także wprowadzenie przez producentów systemów ociepleń tynków strukturalnych zawierających tzw cool pigmenty czyli cząstek odbijających promieniowanie podczerwone IR (infrared radiation) będące nośnikiem energii termicznej ze słońca.
Tynki zawierające cool pigmenty to odpowiedź producentów systemów na niepokojące sygnały docierające z rynku podczas stosowania tynków o ciemnej kolorystyce. I faktycznie tynki zawierające cool pigmenty cechują się większą odpornością na nagrzewanie i różnica temperatury w stosunku do tynków bez CP to kilka procent niższa temperatura powierzchni.
Oczywistą zasadą fizyczną jest, że im powierzchnia jest ciemniejsza tym bardziej się nagrzewa. I dotyczy to także elewacji ETICS w ciemnych barwach. Trwająca moda w projektowaniu elewacji ETICS w kolorystyce szarości i w czerni okazała się niestety bardzo problematyczna pod względem właśnie zbyt wysokiego nagrzewania się powierzchni takich elewacji. Elewacja w kolorze czarnym lub ciemno szarym nagrzewa się w miesiącach letnich w ekspozycji południowej do ponad 90st C. Nie wiele mniejsze temperatury osiągnięto na ekspozycji wschodniej i zachodniej: powyżej 80st C.
Skutki ta wysokich temperatur są niestety destrukcyjne dla elewacji i wynika to z dwóch podstawowych powodów: raz, że przekraczane są temperatury mięknienia tworzyw sztucznych czyli styropianu (PS) 80st C, listew wykończeniowych (PVC) 78st C, nieco lepiej sytuacja jest z tynkiem akrylowym (AC), którego temperatura mięknienia to 115st C a z dla tynku silikonowego (SI-L) ok 100st C. A drugi powód to nagłe schłodzenie rozgrzanej powierzchni elewacji na skutek np. burzy i opadu deszczu o temperaturze kilkunastu st C. I w tym przypadku nawet tynki AC i SI-L o wyższych temperaturach mięknienia po gwałtownym schłodzeniu także ulegają uszkodzeniom i nie ma tu także znaczenia czy zastosowano styropian czy wełnę mineralną – po prostu struktura tynku ulega uszkodzeniu.
Czyli z jednej strony – poprzez nagrzanie elewacji do temp ok 80 – 90 st C po prostu w/w tworzywa sztuczne na skutek przekroczenia temperatury mięknienia ulegają uszkodzeniom i zmieniają wymiary, powstają odkształcenia, przemieszczenia a z drugiej strony gorąca elewacja po nagłym schłodzeniu wodą opadową ulega skurczom. W efekcie struktura tynku pęka, styropian faluje i odkształca się, a zastosowane listwy wykończeniowe ulegają deformacjom. I poszczególne elementy elewacji oddziaływują także wzajemnie na siebie.
Producenci systemów ociepleń oznaczają kolorystykę tynków dodatkowym współczynnikiem tzw „HBW” jako „Y” czyli „HELL BEZUG WERT” czyli tzw „wartość odniesienia jasności”, która mierzy jasność koloru i wskazuje ilość energii odbitej przez powierzchnię elewacji , gdzie wartość HBW (współczynnik „Y”) dla czerni odpowiada 0 a dla bieli 100. Współczynnik ten „Y” jest informacją dla projektantów, żeby odpowiednio stosować tynki ETICS biorąc właśnie pod uwagę ich stopień odbicia /pochłaniania energii ze słońca. I tak przy wartości Y większej od 30 można stosować tę kolorystykę tynków bez ograniczeń w ETICS, przy wartości Y w przedziale 30 – 15 – można stosować takie kolory warunkowo czyli np. wyłącznie na ścianach północnych i bez styropianu, natomiast przy Y mniejszym niż 15 żadnego tynku w tej kolorystyce nie można stosować w ETICS i nawet przy użyciu wełny mineralnej jest to niedopuszczalne gdyż sama struktura tynku zostanie zniszczona w wyniku przegrzania.
Warto jeszcze powiedzieć o wspomnianych dodatkach do mas tynkarskich typu cool-pigmenty. Działają one wyłącznie kiedy elewacja jest czysta. Po zabrudzeniu, czy po zakurzeniu powierzchni elewacji promienie IR padają na warstwę brudu , która nie odbija już promieniowania i elewacja ponownie się nagrzewa w takim stopniu jakby nie posiadała w swoim składzie cool-pigmentów. W związku z tym należy co najmniej raz w roku czyścić taką elewację, co jest dodatkowym kosztem utrzymania budynku i powoduje także szybsze zużycie elewacji. Najkorzystniej jest po prostu nie stosować kolorystyki przy Y mniejszym od wartości 15.
Produkty Bella Plast czyli listwy wykończeniowe PVC np. listwy do boniowania zostały przebadane pod względem zarówno wyznaczenia temperatury mięknienia (78st C) jak i pod względem gwałtownego schłodzenia zimną wodą opadową. Przyjęto, że jeśli temperatura użytkowania produktu nie przekroczy wartości 52st C to nawet kiedy listwa w kolorze czarnym zostanie gwałtownie schłodzona to nie dojdzie do żadnych zmian w wymiarach. I nie ma tu znaczenia czy listwa została pomalowana na kolor czarny czy tez została zabarwiona w masie na kolor czarny. Zaleca się zatem, albo nie projektować elewacji ETICS w ciemnych kolorach i/lub z ciemnymi np. czarnymi listwami do boniowania albo takie części elewacji wykonywać wyłącznie na ścianach północnych lub w miejscach zacienionych i na pewno nie stosować styropianu na elewacji południowych i południowo wschodnich i zachodnich przy ciemnej kolorystyce.
Piotr Szabelewski – Dyrektor Bella Plast
